Roztocze - Polska jak malowana

Wasze hobby i zainteresowania oraz passie.
Angel
Gibony
Gibony
Posty: 33
Rejestracja: 8 sie 2013, o 14:35

Roztocze - Polska jak malowana

Post autor: Angel »

Pierwsze, co ujmuje człowieka na Roztoczu, to absolutny spokój i doskonałość otaczającego nas krajobrazu. Podobno nawet czas tu przystanął, złapany w pułapkę zachwytu nad urodą tej ziemi.

Rozciągające się od Kraśnika do Lwowa. Budowane w duchu renesansu i niszczone tatarskimi, kozackimi i szwedzkimi najazdami. Ze wzgórzami porośniętymi soczystymi lasami pełnymi dzikiego zwierza. Z meandrującymi rzekami wyrzynającymi w podłożu bystre progi i uskoki skalne, potocznie zwane szumami.

Z licznymi kamiennymi krzyżami i kapliczkami na każdym skrzyżowaniu. Ze ścierającymi się wpływami Wschodu i Zachodu. Pełne opowieści i legend rozbudzających marzenia o wolności. To właśnie Roztocze.

Papież Jan Paweł II, wielki miłośnik roztoczańskiego krajobrazu, podczas jednej z pielgrzymek powiedział: "Tutaj z wyjątkową mocą zdaje się przemawiać błękit nieba, zieleń lasów i pól, srebro jezior i rzek. Tutaj śpiew ptaków brzmi szczególnie znajomo...". I trudno się z tym nie zgodzić.

Kameralne wsie z drewnianymi, kolorowymi domkami, wpisane malowniczo w otaczające je zbocza, garbate pola rozciągnięte łanami aż ku linii lasów i niezliczone bocianie gniazda trzymające straż nad szczęściem mieszkańców – oto, czego możemy się spodziewać, przyjeżdżając tutaj.

U kanclerza Zamoyskiego

Głównym punktem zachodniego i centralnego Roztocza, czyli części leżących obecnie po polskiej stronie, jest oczywiście Zamość. Założony w 1580 roku przez Jana Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, i wzorowany na strukturze Lwowa miał być siedzibą rodu i sercem majątku przekształconego dziewięć lat później w Ordynację Zamojską, która w takiej formie przetrwała ponad 350 lat.

Głównym architektem Zamościa był Włoch Bernardo Morando. To jemu zawdzięczamy oryginalny układ oraz plan zabudowy. I to dzięki jego geniuszowi Zamość – z jedną z najlepiej zachowanych renesansowych starówek – w 1992 roku został wpisany na listę dziedzictwa UNESCO.

Renesansowy Zamość widziany z powietrza, na pierwszym planie charakterystyczne fortyfikacje bastionowe, fot. zamosc.pl

Naturalne ukształtowanie terenu i otoczenie miasta nowoczesnymi systemami obronnymi, składającymi się z bastionów, szańców, rawelinów i kurtyn, sprawiło, że Zamość szybko znalazł się w gronie najnowocześniejszych europejskich twierdz. Podczas potopu szwedzkiego tylko on, poza Częstochową, oparł się pochodowi wojsk Karola Gustawa.

Przez wszystkie lata swojej historii został zdobyty szturmem tylko raz – przez księcia Józefa Poniatowskiego. O ile oczywiście nie liczyć turystów z całego świata szturmujących i zdobywających miasto dzisiaj.

Warto pójść za ich przykładem i zobaczyć fragmenty murów i fortyfikacji, przejść się uliczkami starego miasta, zajrzeć na Rynek Solny, żeby odwiedzić budynek synagogi, i wypić piwo w knajpce na Wielkim Rynku.

Koniecznie trzeba również spojrzeć do góry na strzelistą wieżę ratusza, zrobić sobie zdjęcie na jego charakterystycznych schodach i posłuchać hejnału – granego na trzy strony świata, ale nigdy w stronę królewskiego Krakowa, z którym Zamość konkurował. Na koniec warto wejść na wieżę dawnej kolegiaty, skąd rozciąga się piękna panorama.

Najstarsze na Roztoczu
"Wszak Szczebrzeszyn z tego słynie, że w nim zawsze chrząszcz brzmi w trzcinie" – tak o oddalonym o 20 kilometrów od Zamościa miasteczku pisał Jan Brzechwa. I choć trzcin dawno już w Szczebrzeszynie nie ma, jest drewniany pomnik sławnego chrząszcza, który stał się postrachem dla cudzoziemców próbujących poprawnie wymówić sparafrazowane powiedzenie.

Początki miejscowości sięgają XIII wieku. W tym czasie istniał tu gród warowny wchodzący w skład sławnych Grodów Czerwieńskich. Prawa miejskie oparte na prawie magdeburskim Szczebrzeszyn otrzymał około 1388 roku i utrzymał je nieprzerwanie aż do dzisiaj, co czyni go najstarszym miastem Roztocza.

Na początku XX wieku miasto zamieszkiwała już w przewadze ludność żydowska. Ślady tej koegzystencji można zobaczyć na rynku, gdzie obok siebie ulokowane są synagoga, kościół i cerkiew.

Spośród licznych pieszych i rowerowych szlaków najlepiej wybrać się na spacer ścieżką łączącą Szczebrzeszyn z Kawęczynkiem, prowadzącą przez liczne lessowe wąwozy zwane Piekiełkiem. Ściany jarów dochodzą tu do 20 metrów wysokości. Po drodze znajduje się kilka malowniczych punktów widokowych, z których można podziwiać przepływającą w dole rzekę Wieprz.

W Zwierzyńcu

Kto zmęczył się zwiedzaniem i marzy o chwili spokoju, powinien udać się do niedalekiego Zwierzyńca. Tu, w samym sercu Roztoczańskiego Parku Krajobrazowego, przemili mieszkańcy oferują przyjezdnym gościnę i relaks w świetnie prosperującym letnisku.

Niezależnie od tego, czy wybierzemy interesujące trasy rowerowe, piesze wędrówki po okolicznych górach i lasach, spływy kajakowe po Wieprzu i Tanwi, kąpieliska nad stawami Echo lub zalewem w Rudce, jazdy konne czy loty widokowe nad pasmem Roztocza, na pewno nie będziemy się nudzić.

Zwierzyniec, Kościół na Wodzie

Nie można zapomnieć też o browarze – założonym na początku XIX wieku przez Stanisława Kostkę Zamoyskiego. Na jego dziedzińcu od 2000 roku odbywa się Letnia Akademia Filmowa.

Wizjonerstwo i gospodarska ręka Zamoyskich objawiły się także stworzeniem w Zwierzyńcu pod koniec XVI wieku pierwszego w kraju rezerwatu faunistycznego, gdzie dbano o przyrodę, szczególnie o zabytkowe drzewa. Wybudowano również ponad 30-kilometrowy parkan otoczony fosą, wewnątrz którego żyły żubry, łosie, jelenie, sarny, daniele oraz tarpany.

Do Zwierzyńca i letniego dworu Zamoyskich na wypoczynek i łowy przybywali królowie: Jan Kazimierz, Władysław IV oraz Michał Korybut Wiśniowiecki. Tu w 1812 roku, po drodze do Krasnobrodu, ciągnęła podobno armia Napoleona, który szedł bić Moskala (stąd nazwa – trakt napoleoński).

W zwierzynieckich lasach oraz Puszczy Solskiej tworzyły się i walczyły oddziały partyzantów styczniowych, a podczas II wojny światowej przebijały się jednostki wojska polskiego wycofującego się do Rumunii i na Węgry. Ślady tych wydarzeń można tu dostrzec niemalże na każdym kroku.

Zagroda Guciów

Ciekawym miejscem na Roztoczu jest też sławna Zagroda Guciów – skansen i muzeum etnograficzno-przyrodnicze prowadzone przez Annę i Stanisława Jachymków. Gospodarze – z zawodu geograf i etnograf, z zamiłowania poeci i pasjonaci okolicznego folkloru – zakochali się w Roztoczu i właśnie tu postanowili osiąść na stałe.

Zagroda w Guciowie

Tak powstało muzeum, w którym do dyspozycji zwiedzających są kryte strzechą wiejska chałupa i stodoła z XIX wieku oraz obora z początku XX wieku. Już od samego wejścia macha do nas skrzydłem piękny żuraw będący rekonstrukcją studni. W oddzielnym budynku znajduje się karczma z czarodziejską kuchnią domową, słynną na całą okolicę, oraz miejscami noclegowymi wabiącymi gości, by zostali tu na dłużej.

Skansen prowadzony jest w nowoczesnym i żywym stylu. W budynkach można zobaczyć, jak wyglądało życie okolicznych chłopów ponad sto lat temu. Zebrane są tu przedmioty użytkowe wykorzystywane w codziennej pracy w domu oraz polu. Za przewodników służą mieszkańcy Guciowa, ubrani w tradycyjne stroje.

Warto posłuchać bajania o historii, obyczajach i legendach tej ziemi. A wszystko z humorem i na wesoło. Warto również spróbować podpłomyków wypiekanych tradycyjną metodą w wiejskim piecu i napić się prawdziwego kwaśnego mleka. Na miejscu jest też sklep, gdzie można kupić oryginalne pamiątki – wyroby sztuki ludowej autorstwa okolicznych artystów.

Palcem po Roztoczu

Z pewnością długo można by jeszcze wymieniać kolejne ciekawe miejsca ukryte w tej zielonej krainie. Choćby Bondyrz z młynami i fermą strusi czy następny na trasie uzdrowiskowy Krasnobród. Albo Biłgoraj, gdzie przez wieki kwitło sitarskie rzemiosło i gdzie produkowano wyroby z końskiego włosia.

Tak samo Frampol, niezwykłe miasteczko z idealną renesansową zabudową (wzorowaną zresztą na planach Zamościa) albo Hrebenne, w okolicach którego znajduje się fantastyczny rezerwat skamieniałych drzew.

Nie wiadomo, na co się zdecydować. A Roztocze nie ułatwia takich wyborów. Wręcz przeciwnie, za każdym zakrętem, za każdym wzniesieniem, drzewem, chatą czy stojącym samotnie przydrożnym krzyżem pojawia się nowe odkrycie. Warto sprawdzić to samemu...


Informacje praktyczne:


Jak dojechać?

Dojazd na Roztocze nie stanowi żadnego problemu. Wystarczy wsiąść w pociąg do Zamościa, skąd jest już bardzo blisko do każdego z wymienionych w artykule miejsc. Podróż z Warszawy trwa niecałe pięć godzin, a z Krakowa przez Rzeszów około siedmiu.
Można również skorzystać z regularnych połączeń autobusowych PKS. Dobrym pomysłem na szybkie i niezależne zwiedzanie jest przyjechanie tu własnym samochodem.
Koniecznie trzeba zabrać ze sobą rowery! Centralny Szlak Rowerowy Roztocza (czerwony) ma aż 189 kilometrów długości.

Noclegi

Baza noclegowa na Roztoczu jest doskonale zorganizowana i przygotowana na przyjęcie turystów z różnorodnymi wymaganiami. Każdy znajdzie coś dla siebie. Od porządnych i niezbyt drogich pokoi w prywatnych kwaterach, przez gospodarstwa agroturystyczne, aż do domków jednorodzinnych oraz apartamentów i hoteli. Najwyższy standard znajdziemy oczywiście w Zamościu.
ODPOWIEDZ